Δεκέμβρης 1963 - Ιούλης 1974: οι «νίκες» των Κυπρίων

Μετά την ανακύρηξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος, το νησί πέρασε δυο βασικές ιστορικές φάσεις. Στην πρώτη φάση χαρακτηριστικό στοιχείο είναι η κυριαρχία της Ελληνοκυπριακής κοινότητας πάνω στην Τουρκοκυπριακή. Για τους Ελληνοκύπριους ο Δεκέμβρης του 1963 είναι σημαδιακός μήνας και γιορτάζεται ως μήνας «νίκης»: είναι ο μήνας όπου στην ένοπλη σύγκρουση που ακολούθησε μετά την πολιτική ένταση των τελευταίων δυο χρόνων, η Τουρκοκυπριακή κοινότητα ηττήθηκε κατά κράτος. Οι Τουρκοκύπριοι περιορίστηκαν σ’ ένα έδαφος του 4% του κυπριακού κράτους, όπου εγκαθίδρυσαν τη δική τους εξουσία.

Αν το κράτος είναι ένα σύνολο θεσμών και υπαρκτών δομών, τότε η Κυπριακή Δημοκρατία μετά την έναρξη των ένοπλων συγκρούσεων μετατράπηκε από δικοινοτικό σε μονοκοινοτικό κράτος. Οι Ελληνοκύπριοι εισάγοντας το «Δίκαιο της Ανάγκης» προχώρησαν στη διακυβέρνηση του κράτους χωρίς τη συμμετοχή των Τουρκοκυπρίων ανακατασκευάζοντας δομές και θεσμούς του κοινού κράτους. Η Τουρκοκυπριακή κοινότητα, συνιδρυτήτρια της Κυπριακής Δημοκρατίας,  από υποκείμενο Δικαίου όπως την καθιστούσε το σύνταγμα του 1960 που καταρτίστηκε με βάση τις συμφωνίες που υπογράφτηκαν το Φεβρουάριο του 1959 στο Λονδίνο, μετατράπηκε σε αντικείμενο Δικαίου. Οι Τουρκοκύπριοι μετατράπηκαν σε πολίτες δεύτερης κατηγορίας  και δεν είχαν ρόλο και λόγο για το μέλλον της χώρας τους, όπως απαιτούσε ο Ντερβίς Καβάζογλου.

Το 1964 είναι έτος «νίκης» για τους Ελληνοκύπριους. Δεν κατόρθωσαν να ενώσουν την Κύπρο με την Ελλάδα όπως ήθελαν, αλλά εξοστράκισαν από το κράτος την Τουρκοκυπριακή κοινότητα. Όλοι όσοι έλαβαν μέρος σ’ αυτόν στις ένοπλες συγκρούσεις αποκαλούνται σήμερα «υπερασπιστές της Κυπριακής ανεξαρτησίας». Αποφεύγουν να πουν την αλήθεια, θεωρούν μειωτικό να πουν ότι χρησιμοποιήθηκαν από τον Μακάριο, τον Πολ. Γιωρκάτζη και τον Τάσσο Παπαδόπουλο -αρχηγούς της παραστρατιωτικής οργάνωσης ΑΚΡΙΤΑΣ-  για να επιβάλουν με τη βία των όπλων την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Αυτός ήταν ο στόχος του αγώνα που ξεκίνησε το 1964 και όχι όπως διατείνονται «η υπεράσπιση της Κυπριακής Δημοκρατίας». Δεν αγωνίστηκαν κάτω από τη σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά ανεμίζοντας τη σημαία της Ελλάδας. Θυμάμαι ότι στην αποκαλούμενη «Εθνική Φρουρά» δώσαμε τον όρκο στον βασιλιά των Ελλήνων που συμβόλιζε το Ελληνικό Έθνος και όχι αυτόν που απαιτεί σεβασμό στο σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Τότε, το 1964 δεν υπήρξαν πρόσφυγες, ούτε αγνοούμενοι. Αυτές οι λέξεις ήταν άγνωστες στην Ελληνοκυπριακή κοινωνία. Αυτοί που μεταφέρθηκαν στις Χαμίτ Μάντρες ήταν απλά κάποιοι Τουρκοκύπριοι που επέλεξαν οι ίδιοι να φύγουν από τα χωριά τους, από τα σπίτια και τις περιουσίες τους και να ζήσουν σε τσαντίρια! Αυτή ήταν η «νίκη» των Ελληνοκυπρίων. Ο Μακάριος, που οι Άγγλοι αποικιοκράτες του παρέδωσαν ένα ενωμένο κράτος,  χωρίς ίχνος αυτοκριτικής σκέψης δήλωνε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι ήδη Ελληνικό κράτος, οι Τουρκοκύπριοι ελέγχουν μόνο το 4% του εδάφους, γιατί να βιαστώ να λύσω το πρόβλημα και να τους κάνω ξανά συμμέτοχους στο κράτος; Δεν επιθυμώ να δημιουργήσω Τουρκική κρατική αριστοκρατία». (Η σειρά των δηλώσεων δεν είναι ακριβώς έτσι, είναι ξεχωριστές δηλώσεις, που έγιναν σε διαφορετικό χρόνο η κάθε μια).

Όσες φωνές διαφωνίας και κριτικής της ακολουθούμενης πολιτικής του ακούστηκαν, χαρακτηρίστηκαν αντι-Μακαριακές και οι εκφραστές τους είχαν άδοξο πολιτικό τέλος. Για την ιστορία αναφέρω μερικές: ο Νίκος Λανίτης αυτοεξορίστηκε στην Αθήνα ύστερα από μια σειρά άρθρα του εναντίον της πολιτικής Μακαρίου έναντι των Τουρκοκυπρίων, ο Χριστάκης Κατσαμπάς εξαιτίας των άρθρων του στην εφημερίδα ΚΥΠΡΟΣ, όπου επέκρινε έντονα την επαναφορά του συνθήματος της ένωσης, αποκαλέστηκε αντι-Μαμακαριακός και ο Αδάμος Ζαχαριάδης από την Αμμόχωστο, στέλεχος του ΑΚΕΛ καθαιρέθηκε από τα κομματικά του καθήκοντα και τελικά διαγράφηκε επειδή επέκρινε την ηγεσία για την ενωτική της πολιτική. Υπάρχουν και άλλοι που  αγνοώ, γι’ αυτό, ας με συγχωρήσουν οι αναγνώστες μου. Αυτοί που αμφισβήτησαν την παντοδυναμία του εθνικισμού είναι άγνωστοι στη νέα γενιά, επειδή  ούτε μνημονεύονται ούτε αναφέρονται πουθενά.

Ο Ιούλης του 1974 είναι ο μήνας της άλλης κοινότητας να γιορτάζει τη «νίκη» της. Έτσι όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα τον Ιούλη του 1974 οι Τουρκοκύπριοι είχαν το απάνω χέρι. Για την ηγεσία της ήταν ζήτημα αξιοπρέπειας: να πάρουν τη ρεβάνς. Και την πήραν με το χειρότερο τρόπο: χιλιάδες νεκροί, στρατιώτες, πολίτες και παιδιά, χιλιάδες αγνοούμενοι και πρόσφυγες, για να εκδικηθούν του τι προηγήθηκε, ή του τι συνέβηκε στην Αλόα και σ’ αλλα χωριά.

Η «νίκη» εγκλώβισε την Τουρκοκυπριακή ηγεσία σε μαξιμαλιστικές θέσεις. Θεώρησε ότι ήταν η ώρα της εφαρμογής της διχοτόμησης, ενός συνθήματος που διακήρυσσε αμέσως μετά την κατάρρευση της Διασκεπτικής του 1948 και την διενέργεια «δημοψηφίσματος» από την εκκλησία και το ΑΚΕΛ για ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα στις 15 του Γεννάρη του 1950. «Το κυπριακό λύθηκε επί του εδάφους», δήλωναν προς κάθε κατεύθυνση ο Ντεκτάς και Ετσεβίτ, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τα γεωπολιτικά συμφέροντα που διαφοροποιήθηκαν ουσιαστικά από το 1960.

Όμως δεν είναι μόνο αυτό. Η τότε ηγεσία της Τουρκοκυπριακής κοινότητας αντιγράφοντας την συμπεριφορά της Ελληνοκυπριακής ηγεσίας προς τους ομοεθνείς της, συμπεριφέρθηκε κι’ αυτή με αντιδημοκρατικά κατασταλτικά μέτρα. Κάποιοι έχασαν τη ζωή τους επειδή διαφώνησαν με την διχοτομηκή πολιτική και την απόρριψη κάθε προσπάθειας για επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Η δολοφονία του δημοσιογράφου και ποιητή Κουτλού Ανταλί είναι η αποθέωση της κατασταλτικής πολιτικής της ηγεσίας της Τουρκοκυπριακής κοινότητας, που δεν αποδεχόταν την έκφραση διαφωνιών και κριτικής. Η ραγδαία επίσης, αύξηση του πληθυσμού της κοινότητας δεν έγινε με δική της αναπαραγωγή, αλλά με προγραμματισμένη εισαγωγή πληθυσμού από άλλη χώρα που αποκαλείται «μητέρα πατρίδα» και κάτω από την καθοδήγηση της.

Οι Κύπριοι και οι μεν και οι δε, «νίκησαν»  και γιορτάζουν ανάλογα με ο χρόνο της «νίκης» τους. Η Κύπρος και η κοινωνία της ηττήθηκαν κατά κράτος. Οι Κύπριοι έχασαν πενήντα χρόνια ειρηνικής ζωής, έχασαν τα καλύτερα παιδιά τους, έχασαν το μέλλον που σήμερα φαντάζει ζοφερό. Δεν βρέθηκε ένας Κύπριος, (είτε Ελληνκύπριος είτε Τουρκοκύπριος) να δημιουργήσει ένα κοινό Όραμα για όλους τους Κυπρίους. Ποιος θα κατασκευάσει αυτό το Όραμα; Οι σημερινοί ηγέτες δεν μας έχουν δώσει δείγματα γραφής για να ονειρευτούμε τέτοιο μέλλον. Συνεχίζουμε όμως να ελπίζουμε επειδή «η ελπίδα πεθαίνει τελευταία».

ΠΟΛΙΤΗΣ 13/7/2014