Η αλήθεια είναι ένα λέγειν τα όντα

Παρακολούθησα με μεγάλη προσοχή από τις στήλες του ΠΟΛΙΤΗ τη συζήτηση για τον αγώνα της ΕΟΚΑ και τις απόψεις που έχουν διατυπωθεί. Θα θέσω προς συζήτηση και τις δικές μου απόψεις έτσι που να πραγματοποιηθεί μια πιο ολοκληρωμένη συζήτηση αναφορικά με αυτό το θέμα ως ιστορικό γεγονός, που επηρέασε την παραπέρα πορεία της Κύπρου και του λαού της.

1.Το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης. Η αυτοδιάθεση είναι οικουμενική αρχή που αφορά τους αποικιακούς λαούς και σήμαινε την απαλλαγή τους από την αποικιακή διακυβέρνηση και το σχηματισμό δικού τους ανεξάρτητου κράτους. Οι Κύπριοι άσκησαν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης στις 16 Αυγούστου 1960, με την ανακήρυξη της χώρας τους σε ανεξάρτητο κράτος. Για να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας, αυτό οι ελληνοκύπριοι δεν το αναγνώρισαν ποτέ, γι’ αυτό και επανέφεραν μετά την ανεξαρτησία το σύνθημα της αυτοδιάθεσης, παραγνωρίζοντας ότι ήδη η Κύπρος ήταν μέλος του ΟΗΕ. 

2. Η μορφή του αγώνα. Η ελληνοκυπριακή κοινότητα, που αποτελούσε την πλειοψηφία του κυπριακού λαού ταύτιζε την αυτοδιάθεση με την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Για να πετύχει την ένωση δημιούργησε την ΕΟΚΑ για να εξαναγκάσει τη Βρετανία να υλοποιήσει την επιθυμία της. Η μορφή αγώνα που επιλέχθηκε δεν ήταν εκτός τόπου και χρόνου, πολλοί αποικιακοί λαοί είχαν επιλέξει την ένοπλη μορφή, εφόσον οι αποικιακές δυνάμεις δεν αναγνώριζαν το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης τους. Ο ένοπλος αγώνας ως μορφή δεν μπορεί να καταδικαστεί –χωρίς βέβαια να αποκλείω ότι ήταν δυνατόν η Κύπρος να απαλλαγεί από την αποικιακή υποδούλωση διαμέσου των συνομιλιών. Ο ένοπλος αγώνας μπορούσε να ήταν το έσχατο μέτρο για την απαλλαγή από την αποικιακή υποδούλωση. Ο κ. Θ. Μασούρας θεωρώ ότι θα πρέπει να επανεκτιμήσει την αξιολόγηση του για τον αγώνα της ΕΟΚΑ, τον οποίο χαρακτήρησε ως «εκτός διεθνούς κλίματος». Η δεκαετία του 1950 ήταν περίοδος όξυνσης των αντιαποικιακών αγώνων και ο ίδιος στο άρθρο του της 21^ης Ιουλίου αναφέρει μια σειρά χώρες που βρίσκονταν σε ένοπλη πάλη απελευθέρωσης.

3. Ανιστόρητος αγώνας. Θέτοντας εκτός τόπου και χρόνου τον ένοπλο αγώνα ο κ. Θ. Μασούρας καταλήγει στο συμπέρασμα «άρα ανιστόρητος». Δεν μπορώ να αντιληφθώ πόσο ανιστόρητος μπορεί να είναι ένας αγώνας που έφερε την ανεξαρτησία την οποία σήμερα όλοι θέλουμε να διαφυλάξουμε. Να ισχυριστώ ότι αυτό το άρα μου θυμίζει «το ράβδος εν γωνία άρα βρέχει»; Οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι υποστήριζαν ότι η αλήθεια είναι ένα λέγειν τα όντα.  

4. Ο αγώνας ήταν αλυτρωτικός και ενωτικός. Ο αγώνας της ΕΟΚΑ ήταν αλυτρωτικός και ενωτικός, όμως θα ήταν λάθος να του αφαιρέσουμε το αντιαποικιακό του στοιχείο. Ακόμα και στην περίπτωση που πετύχαινε το στόχο της που ήταν η ένωση, οι ελληνοκύπριοι δεν θα θεωρούσαν ότι άλλαξαν αφέντη, αλλά ότι απελευθερώθηκαν από την βρετανική υποδούλωση. Η κοινότητα που θα ένοιωθε διαφορετικά, ότι απλώς άλλαξε αφέντη θα ήταν η τουρκοκυπριακή, γι’ αυτό και αντιδρούσε στην ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Το γεγονός, ότι οι αρχηγοί της ΕΟΚΑ δεν τον ονόμαζαν αντιαποικιακό, δε χρησιμοποιούσαν την αριστερή ορολογία, δε σημαίνει ότι δεν του ήταν εγγενής.

5. Πανανθρώπινα και διεθνιστικά ιδεώδη. Ο κ. Θ. Μασούρας καταδικάζει την ΕΟΚΑ γιατί δεν όρκιζε τα μέλη της στα πανανθρώπινα και διεθνιστικά ιδεώδη στο όνομα των οποίων, όπως ισχυρίζεται, διεξάγονταν οι αντιαποικιακοί αγώνες της εποχής Ινδονησίας, Μαρόκκου, Ζιμπάπουε, Κένυας κλπ. Δεν γνωρίζω από πού οδηγήθηκε σ’ αυτό το συμπέρασμα ο κ. Μασούρας, ότι οι λαοί των πιο πάνω χωρών, ορκίζονταν σ’ αυτά τα ιδανικά. Όταν οι Μάου-Μάου της Κένυας κατατάσσονταν στις τάξεις του απελευθερωτικού κινήματος της χώρας τους, ορκίζονταν στα πανανθρώπινα και διεθνιστικά ιδανικά; Αντίθετα, οι αντιαποικιακοί αγώνες είχαν έντονο το στοιχείο του εθνικισμού, επειδή ήταν αναγκαία προϋπόθεση για την δημιουργία εθνικού κράτους. Ακόμα και σήμερα ίσως δεν μπορούμε να μιλούμε ότι σχηματίστηκαν έθνη, και όχι κυριαρχία φυλετικών ομάδων. Το παράδειγμα της Ρουάντα είναι πολύ χαρακτηριστικό. Στην Κύπρο ο εθνικισμός είχε αντίθετη ανάδραση, επειδή ο πληθυσμός του νησιού ήταν πολυεθνικός. Όσο η ΕΟΚΑ δυνάμωνε τον ελληνοκυπριακό εθνικισμό, ταυτόχρονα βοηθούσε και στην ενδυνάμωση του τουρκοκυπριακού εθνικισμού, με αποτέλεσμα να απομακρύνονται η μια από την άλλη. Όμως δεν είναι μόνο η ΕΟΚΑ που ενδυνάμωνε τον εθνικισμό. Σ’ αυτό δεν υστερούσε ούτε η ηγεσία του ΑΚΕΛ. Στο πρόγραμμα του ΕΑΣ που ίδρυσε το ΑΚΕΛ το 1953 δε βρίσκω ούτε ένα στοιχείο που να αναφέρεται σε διεθνιστικό αγώνα, αλλά το πώς θα επιτευχθεί η ένωση. Και πως μπορούσε να είναι διεθνιστικός, όταν το ένα πέμπτο του πληθυσμού αντιδρούσε στο στόχο της ένωσης, που δεν λαμβανόταν καθόλου υπόψη; Για ποιο διεθνισμό μιλά ο κ. Μασούρας που να εξέφραζε το ΑΚΕΛ;  

6. Ο αποκλεισμός των ΑΚΕΛιστών από την ΕΟΚΑ. Γιατί η δεξιά και η εκκλησία απέκλεισαν το ΑΚΕΛ; Δεν νομίζω ότι χρειάζεται ιδιαίτερη οξυδέρκεια για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα: η δεξιά και η εκκλησία ήθελαν να βρεθούν πιο μπροστά από το ΑΚΕΛ και να εδραιωθούν ως η κύρια πολιτική δύναμη της νήσου. Ας μη ξεχνάμε ότι στην Ελλάδα –με την οποία θέλαμε να ενωθούμε- είχαν επικρατήσει και ανέλθει στην εξουσία μετά το εμφύλιο οι πιο ακροδεξιές δυνάμεις. Αλλά γιατί το ΑΚΕΛ δεν οργάνωσε το δικό του ένοπλο τμήμα, αφού αποκλείστηκε από την ΕΟΚΑ; Εδώ θα ήθελα να καταθέσω και μια συνομιλία μου που είχα με τον μ. Ανδρέα Θεοφάνους από τη Λάρνακα που για πολύ καιρό ήταν μέλος της επαγρύπνησης του ΑΚΕΛ και μου είπε τα πιο κάτω: ότι και το ΑΚΕΛ στο τέλος της δεκατίας του 1940 προβληματιζόταν για ένοπλο αγώνα εναντίον των Άγγλων, μάλιστα είχε συνεργαστεί και με τους εβραίους που ένοπλα αγωνίζονταν ενάντια στους Βρετανούς. Μου είπε ακόμα, ότι οι Ακελιστές της Λάρνακας είχαν εφοδιαστεί με μερικές νάρκες τις οποίες είχαν κρύψει στην περιοχή Μακένζυ. Δεν γνωρίζω, ούτε και εκείνος μπορούσε να μου πει γιατί σταμάτησε η όλη προσπάθεια. Αυτό που θέλω να πω με αυτή την αναφορά μου, είναι ότι η μορφή του ένοπλου αγώνα απασχόλησε την τότε ηγεσία του ΑΚΕΛ, ανεξάρτητα ότι δεν πήρε σάρκα και οστά.

7. Δικοινοτικός αγώνας. Συμφωνώ με τον κ. Μασούρα, ότι αν υπήρχαν δυνάμεις που μπορούσαν να αντιληφθούν το θετικό ρόλο που ήταν δυνατό να διαδραμάτιζαν οι τουρκοκύπριοι σ’ ένα κοινό αντιαποικιακό αγώνα τα πράγματα θα εξελίσσονταν διαφορετικά και θα ήμασταν ως κυπριακός λαός σε πολύ καλύτερη μοίρα απ’ ότι σήμερα. Αλλά η συμμετοχή των τ/κ στον αντιαποικιακό αγώνα, δεν μπορούσε να είναι για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα. Ούτε βεβαίως και με την Τουρκία. Αλλά ποια πολιτική δύναμη μπορούσε να το κάνει αυτό κ. Μασούρα; Η ΕΟΚΑ, ο Μακάριος ή το ΑΚΕΛ, αφού όλοι τους έπλεαν σε πελάγη εθνικιστικού οίστρου;  

Εφημεριδα ΠΟΛΙΤΗΣ 28/7/2013