Είναι το ΑΚΕΛ «Αριστερά»;

Ένα επίκαιρο ερώτημα που πρέπει να απαντηθεί. Μέχρι σήμερα κρύβαμε το κεφάλι στην άμμο. Δεν θέλαμε να δούμε την πραγματικότητα, δεν θέλαμε να αλλάξουμε τίποτα, μας ικανοποιούσε η ιστορία των εργατικών αγώνων. Που καπηλεύτηκε και καπηλεύεται στο έπακρο η ηγεσία του ΑΚΕΛ. Το ΑΚΕΛ είναι κατασκεύασμα των προηγούμενων γενεών, των πατεράδων μας που πίστεψαν στα ιδανικά που εκπροσωπούσε αυτό το κόμμα. Αυτό όμως δεν μας δεσμεύει, δεν είναι «οικογενειακό ασημικό» που πρέπει να φυλάξουμε και να το παραδώσουμε στις νέες γενιές, ειδικά όταν το ασημικό αποδεικνύεται ότι δεν έχει καμιά ιστορική αξία, ότι είναι κάλπικο ως αποτέλεσμα ιδεολογικής και πολιτικής ένδειας του. Δυστυχώς μείναμε προσηλωμένοι στο παρελθόν, θεωρούσαμε και αποδεχόμασταν ως «Αριστερά», ότι ισχυριζόταν η ηγεσία του ΑΚΕΛ. Κι’ αυτή σε κάποια περίοδο πρόσθεσε στον τίτλο της τη λέξη «Αριστερά». Και γεννήθηκε το ερώτημα: μα αφού είναι Αριστερά, τι χρειάζεται η λέξη το «Αριστερά»  στον τίτλο της; Ποιοι εκπροσωπούσαν ή και εκπροσωπούν την «Αριστερά» στο ΑΚΕΛ; Μήπως λοιπόν, το ΑΚΕΛ δεν είναι Αριστερά, αλλά εκπροσωπεί μόνο ένα δόγμα από την ιδεολογία της Αριστεράς; Αυτό είναι το λογικό συμπέρασμα αυτού του προβληματισμού. Τελευταία αφού «αφομοίωσε» την Αριστερά δεν την ικανοποιούσε αυτός ο τίτλος, ήθελε και κάτι άλλο: τις «Νέες Δυνάμεις». Προέκυψε ένας νέος τίτλος του κόμματος: ΑΚΕΛ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ-ΝΕΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ. Ποιες είναι οι «Νέες Δυνάμεις» στην ελληνοκυπριακή κοινωνία, μέχρι σήμερα η ηγεσία του ΑΚΕΛ δεν το προσδιόρισε.

Αυτό όμως, για το οποίο είμαστε βέβαιοι και δεν μπορούμε να αρνηθούμε στο ΑΚΕΛ, είναι η κομουνιστική του ταυτότητα. Αυτή την διαφυλάσσει σαν κόρη οφθαλμού. Οι ηγέτες του το διακηρύσσουν παντού και πάντοτε, όσο δυνατά μπορούν: «είμαστε κομμουνιστές». Όμως το ιδεολογικό δόγμα που εκπροσωπούν έχει καταρρεύσει, ο ανάποδος καπιταλισμός όπως τον χαρακτήρισε σε επιστολή της προς τον Λένιν η Ρόζα Λούξεμπουργκ, έχει μετατραπεί σε μουσειακό έκθεμα. Στην κηδεία του σοβιετικού σοσιαλιστικού μοντέλου δεν βρέθηκε να το ξεπροβοδίσει ούτε ένας εργάτης, να προφέρει δυο λόγια ως νεκρώσιμο αποχαιρετιστήριο  λόγο και να καταθέσει ένα στεφάνι! Τόσο φιλολαϊκός ήταν ο σοσιαλισμός! Ο Έλληνας κομουνιστής λογοτέχνης Χρόνης Μίσσιος, που πέρασε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του σε εξορίες και φυλακές, είπε λίγο πριν πεθάνει το εξής: «Σήμερα ειλικρινά δεν ξέρω αν υπάρχει Αριστερά. Αυτό που ισχυρίζεται ότι είναι Αριστερά δεν παράγει τίποτα, ούτε καν πολιτικό πολιτισμό». Δεν συμφωνώ με αυτή την άποψη, εκτός και αν εννοεί –που θεωρώ ότι αυτήν εννοεί- την κομουνιστική Αριστερά.

Η ηγεσία του ΑΚΕΛ στα χρόνια που για μια πενταετία διαχειρίζεται την εξουσία δεν άγγιξε καμιά από τις εθνικιστικές ακρότητες του παρελθόντος, δεν έδειξε καμιά διάθεση εκδημοκρατικοποίησης του καθεστώτος και αναβάθμιση της πολιτικής δημοκρατίας, δεν αφήνει πίσω της έστω και ένα στίγμα αριστερής πολιτικής. Ο όρος «κοινωνία των πολιτών» δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο της ηγεσίας του ΑΚΕΛ ελέω ιδεολογίας της. Όπως είπε κάποτε ο Γκράμσι, στην κομουνιστική Ρωσία το κράτος ήταν το άπαν, ενώ η κοινωνία των πολιτών ήταν μια υπόθεση ρευστή. Μέσα από αυτό τον ιδεολογικό φακό αντιμετωπίζει το κομουνιστικό ΑΚΕΛ την κοινωνία των πολιτών. Η διακυβέρνηση του ΑΚΕΛ ήταν μια πενταετία στασιμότητας, διχασμού της κοινωνίας, μια πενταετία συσσώρευσης προβλημάτων και τοποθέτησης τους στο μπαούλο της γιαγιάς που τελικά διερράγη και προκαλεί τόσες πολλές θύελλες στην κοινωνία. Προσπάθησε να αρθρώσει κάποιο λόγο στην παιδεία, «μούγκρισε» ο μακαριότατος και τα σχέδια τέθηκαν στο περιθώριο. Η κατασκευή πολιτών συνεχίζεται όπως και πριν, με τη μυθολογική ιστορία να εκβράζει εθνικιστές και εχθρούς της διαφορετικότητας, με αποτέλεσμα να φθάσει η πλειοψηφία της ε/κ κοινωνίας στην απόρριψη της συμβίωσης με τους τ/κ σ’ ένα ομοσπονδιακό κράτος. Ο νομπελίστας συγγραφέας και μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος της Πορτογαλίας Ζοζέ Σαραμάγκου σε άρθρο του με τίτλο «Που είναι η αριστερά» πολύ εύστοχα επεσήμανε, ότι «η Αριστερά δεν σκέφτεται, δεν δρα, δεν διακινδυνεύει ούτε βήμα», δηλαδή δεν μπορεί και δεν θέλει να αναλάβει καμιά ευθύνη έναντι της κοινωνίας.

Ο κ. Δ. Χριστόφιας τόνισε πάρα πολλές φορές, ότι δεν θα οικοδομήσει το σοσιαλισμό, αλλά θα διαχειριστεί τον καπιταλισμό. Ως διαχειριστής ενός οικονομικού και πολιτικού συστήματος που δεν το πιστεύει και δεν τον εκπροσωπεί, είναι φυσικό ότι δεν μπορεί να εκπληρώσει την αποστολή του. Τα έκανε μπάχαλο και φεύγει από την εξουσία αφήνοντας πίσω του χιλιάδες ανέργους να τον αποστρέφονται αυτόν και το κόμμα του. Τη χώρα την έφερε στο χείλος της καταστροφής, αρνούμενος να μελετήσει τα προβλήματα και περισσότερο να λάβει έγκαιρα και δραστικά μέτρα, έτσι που η ελληνοκυπριακή κοινωνία και το κράτος της να αποφύγει τη πτώχευση και τον τεράστιο εξωτερικό δανεισμό. Παράλαβε ένα κράτος με πουγκί γεμάτο χρήματα και παραδίδει μια κοινωνία καταχρεωμένη και ανήμπορη οικονομικά να επιβιώσει, αν δεν υπογράψει το μνημόνιο που της προτείνει η Τρόϊκα, την οποία αποκαλεί «κλέφτες» αλλά που ο ίδιος κάλεσε για να σώσει το κράτος που καταρρέει. Το θέμα βέβαια, δεν είναι τι είπε ο Δ. Χριστόφιας, αλλά ότι η ηγεσία του κόμματος και το κομματικό της σύνολο αποδέχτηκε, ενστερνιζόμενο την πολιτική τους θέση. Καμιά αντίδραση, καμιά διαφωνία. Οι προβληματισμοί θυσιάζονται στο όνομα του «δημοκρατικού συγκεντρωτισμού και της ομοφωνίας».

Στον πολιτικό ανταγωνισμό –όχι ταξική πάλη- η ήττα είναι μέσα στο παιχνίδι της δημοκρατίας. Αν όμως ο εντοπισμός του «άλλου» συντελείται, όπως έγραψε ο Ιταλός Φρεντερίκο Στάμε, μέσα από την κατηγορία της ενοχοποίησης (κλέφτες και άλλα), αφαιρείται κάθε βάση από την αρχή του περιορισμού της πολιτικής δράσης, αφού ο ένοχος πρέπει με κάθε τρόπο να εξαφανιστεί. Γιακωβινίστικη αντίληψη περί σοσιαλισμού, όπως ακριβώς εφαρμόστηκε στη Σοβιετική Ένωση. Σήμερα η ηγεσία του ΑΚΕΛ αυτές τις τοποθετήσεις τις μεταφράζει και τις εκφέρει ως εξής: «μας χωρίζει χάος». Κανένας διάλογος ανοχής και διαπραγμάτευση της άλλης άποψης, η οποία είναι δυνατόν να περικλείει μέσα της θετικές προσεγγίσεις. Γι’ αυτό και οδηγήθηκε στη συμμαχία με τον εκπρόσωπο του πιο ακραίου εθνικισμού και τον ανέδειξε στην εξουσία.

Στο κυπριακό η ηγεσία του ΑΚΕΛ και ο Πρόεδρος αντέγραψαν κατά γράμμα την πολιτική Τ. Παπαδόπουλου. Το «no progress» θα παραμείνει ιστορική φράση για να θυμίζει την αναποφασιστικότητα του Προέδρου να βοηθήσει στην επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Άτολμη πολιτική, εξαιτίας εθνικιστικών καταβολών και αντιλήψεων για συγκεντρωτικό κράτος που να θυμίζει το σύνταγμα του 1960, τον εμπόδισαν να προχωρήσει σε τολμηρούς συμβιβασμούς. Τους συμβιβασμούς τους θεωρεί ως συμβιβασμό με τον ιμπεριαλισμό, που εκπρόσωποί του θέλουν να επιβάλουν τις δικές τους διευθετήσεις. Κι έτσι το πρόβλημα θα διαιωνίζεται όσο υπάρχει ιμπεριαλισμός! Η ηγεσία του ΑΚΕΛ με το λόγο της, περί «οδυνηρών και «επώδυνων» συμβιβασμών, δημιούργησε αρνητικό κλίμα, που ενίσχυσε τις δυνάμεις της απόρριψης και του εθνικισμού και στις δυο κοινότητες. Δεν θα ήθελα να αναφερθώ και στο σουρεαλιστικό απόφθεγμα του Δ. Χριστόφια: «Ψηφίστε ΟΧΙ για να τσιμεντώσουμε το ΝΑΙ», που ειπώθηκε μια μέρα πριν από το Δημοψήφισμα του 2004. Ανήκει κι’ αυτό στα ασημικά της «ένδοξης» Ακελικής ιστορίας. Αν αυτή η τακτική είναι έκφραση «αριστερής» πολιτικής, τότε η έννοια της Αριστεράς έχει χάση το περιεχόμενο της.

Το ΑΚΕΛ έχει φτάσει στα όρια του: ότι είχε να προσφέρει το πρόσφερε και μάλιστα με τον πιο αρνητικό τρόπο από τη μέρα της ίδρυσης του. Και εννοώ στην πολιτική ιστορία αυτής της χώρας. Δεν εννοώ τις κατακτήσεις της εργατικής τάξης που πραγματοποιήθηκαν μέσα από αγώνες ευρύτερους και πολλές φορές βρισκόμενους έξω από το ΑΚΕΛ. Το ΑΚΕΛ ξεκίνησε ως ένα κόμμα του ελληνικού αλυτρωτισμού και παρέμεινε ως τέτοιο σχεδόν σε όλη του την ιστορία, ανεξάρτητα από τις μεταλλάξεις στη φρασεολογία και την εκφορά του πολιτικού του λόγου. Ο Μαρξ έλεγε, ότι «καμιά κοινωνική τάξη δεν εξαφανίζεται πριν αναπτύξει όλες τις παραγωγικές δυνάμεις που είναι δυνατόν να αναπτυχθούν στο πλαίσιο της» (Πρόλογος στην «Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας»). Αυτό δεν αφορά μόνο τις παραγωγικές δυνάμεις, αλλά και τα πολιτικά κόμματα, ως συστατικά στοιχεία οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών. Το ΑΚΕΛ έφτασε στα όρια του, θα πρέπει να βρεθούν εκείνες οι δυνάμεις που θα το θέσουν στο μουσείο της ιστορίας. Πολλοί αρθρογράφοι εισηγούνται όπως το ΑΚΕΛ απαρνηθεί τις ιδεολογικές του καταβολές και μεταλλαχθεί σ’ ένα δημοκρατικό κόμμα. Έχω ισχυρή την άποψη, ότι το ΑΚΕΛ είναι αδύνατο εξαιτίας της πολιτικής του ιστορίας και των ιδεολογικών του αρχών να μετεξελιχθεί σε ένα ουμανιστικό κόμμα δημοκρατικού σοσιαλισμού, όπως το απαιτούν οι σύγχρονες συνθήκες. Η ελληνοκυπριακή κοινωνία χρειάζεται ένα άλλο κόμμα της Αριστεράς, να ξεκινήσει χωρίς τα βαρίδια της Ακελικής πολιτικής, το οποίο θα πρέπει να εμπνεύσει την κοινωνία των πολιτών, να συγκροτήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα αλλαγών, αξιών, ιδεών και συνολικής στρατηγικής για να καταστεί η πολιτική δύναμη του 21^ου αιώνα. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να προσδιορίσει το περιεχόμενο της νέας ταυτότητας της μέσα σ’ ένα περιβάλλον το οποίο μεταλλάσσεται και εξελίσσεται  με τόση ταχύτητα, που οι παραδοσιακοί τρόποι προσέγγισης φαντάζουν τόσο απομακρυσμένοι από την ζωντανή πραγματικότητα, που αποτελούν ανάχωμα στην ανάπτυξη των διαφόρων πλευρών της κοινωνικής ζωής των πολιτών. Για μένα είναι αυτονόητο, όταν αναφέρομαι σε Αριστερά, να εννοώ την Αριστερά που ορίζεται ως δημοκρατική, μεταρρυθμιστική και σύγχρονη. Αυτή η Αριστερά στην ελληνοκυπριακή κοινωνία ακόμη δεν υπάρχει ως οργανωμένη δύναμη. Αυτό το κόμμα θα είναι δυνατόν να ξεφυτρώσει ως αποτέλεσμα της δράσης της νέας γενιάς που είναι απαλλαγμένη από τις ιδεολογικές και πολιτικές αγκυλώσεις του παρελθόντος.

Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ 6/1/2013