Για την πολιτική μας ταυτότητα

Η προπαγάνδα της εκδοχής, ότι οι τουρκοκύπριοι είναι Έλληνες που έχουν εξισλαμισθεί δεν είναι νέα, ξεκίνησε από το δεύτερο ήμισυ του περασμένου αιώνα, σε μια προσπάθεια να επαληθευθεί και ιστορικά, ότι ο κυπριακός λαός είναι μόνο οι Έλληνες κάτοικοι του νησιού, γι’ αυτό και νομιμοποιείται ο αγώνας τους για την ένωση Αυτή η άποψη επανέρχεται και στις μέρες μας. Δεν είναι λίγοι ελληνοκύπριοι που ασπάζονται αυτή την άποψη. Πρόσφατα κάποιος ελληνοκύπριος φοιτητής, μου έγραψε αυτή την άποψη και επέμενε, ότι εφόσον είναι Έλληνες που έχουν εξισλαμισθεί, πρέπει να τους το πούμε, να τους διαφωτίσουμε για να τους πείσουμε για το δίκιο του αγώνα μας, δηλαδή εφόσον είναι Έλληνες θα πρέπει να αγωνιστούν κι’ αυτοί για την προσάρτηση της Κύπρου στην Ελλάδα.
Θα αναφέρω επίσης ελληνοκύπριους ιστορικούς και λογοτέχνες της δεκαετίας του 1950, που υποστήριξαν με φανατισμό αυτήν την άποψη στο λογοτεχνικά τους κείμενα. Θα αναφέρω ένα παράδειγμα που διηγείται ο Κυριάκος Χατζηιωάννου, σε ένα από τα βιβλία του: συνάντησε στην Αμμόχωστο, ένα νεαρό κορίτσι που δούλευε στα δημόσια έργα. Μιλούσε πολύ καλά ελληνικά που ήταν δύσκολο να πει κάποιος ότι δεν ήταν Ελληνίδα. Όταν τη ρώτησε το όνομά της αυτή του το είπε. Στο άκουσμα του τουρκικού ονόματος της απάντησε ότι αυτή είναι Ελληνίδα, ότι θα πρέπει να βαφτιστεί και να παντρευτεί Έλληνα. Αυτή απέρριψε χωρίς ενδοιασμούς την πρόταση και μάλιστα διαπίστωσε πως την πρόσβαλε με την πρόταση του. Ο Κ. Χατζηιωάννου όμως, αντί να προβληματιστεί για την απόρριψη και το δικαίωμα της κοπέλας να επιλέγει την ταυτότητα της, οδηγήθηκε στο συμπέρασμα, ότι οι Τούρκοι της Κύπρου είναι Έλληνες που εξισλαμίσθηκαν και ότι θα πρέπει να τους διαφωτίσουμε πάνω σ’ αυτό το θέμα. Στο ίδιο συμπέρασμα για την καταγωγή των Τούρκων της Κύπρου καταλήγει και ο ιστορικός Κώστας Κύρρης.
Προς τους αναγνώστες μου, όμως, που έχουν την υπομονή να με διαβάζουν θα τους παραπέμψω σε ένα πολύ ενδιαφέρον μυθιστόρημα που έγραψε ο Ελβετός Μαξ Φρις και φέρει τον τίτλο «Στίλερ» (1), με το οποίο πραγματεύεται την ανθρώπινη ταυτότητα. Το έργο του Μ. Φρις που εκδόθηκε το 1954 αναφέρεται, όπως γράφει στο πίσω μέρος του εξωφύλλου, στο «αίνιγμα της ανθρώπινης ταυτότητας» και θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα της μεταπολεμικής λογοτεχνίας. Το πρόβλημα της επιλογής της ταυτότητας είναι το κεντρικό στοιχείο του έργου, όπως και η προσπάθεια της εξουσίας να επιβάλει την ταυτότητα σ’ ένα άνθρωπο που αρνιόταν να τη δεχτεί.
Το ζήτημα της ταυτότητας έχει ιδιαίτερη σημασία για την κυπριακή κοινωνία. Οι Έλληνες της Κύπρου βασισμένοι σ’ αυτές τις θεωρίες, παραγνώριζαν επιδεικτικά τον Τουρκικής καταγωγής πληθυσμό της Κύπρου, με αποτέλεσμα, όταν η Κύπρος ανέκτησε την ανεξαρτησία της, αυτή η νοοτροπία να συνεχίζεται χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ότι και οι Τούρκοι της Κύπρου είναι Κύπριοι και όχι ξένοι ή εξισλαμισθέντες Έλληνες. Τα γεγονότα του 1963, η προσπάθεια δια μέσου της βίας επιβολή της ένωσης, όπως και τα γεγονότα του 1974 δεν είναι άσχετα με τη σύγκρουση της κυπριακής και ελληνικής ταυτότητας και το ψυχολογικό διχασμό της προσωπικότητας του πολίτη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Το 1959 ο επίσκοπος Κερύνειας Κυπριανός κάλεσε με επιστολή του το Ελληνικό Κοινοβούλιο να απορρίψει τις συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου όχι μόνο επειδή απέκλειαν την «ένωσιν», αλλά επειδή «θα είναι η ανάπτυξις δραστηριότητος προς δημιουργίαν κυπριακού πατριωτισμού…», με άλλα λόγια τον φόβιζε η δημιουργία άλλης ταυτότητας πέραν από την ελληνική που μέχρι τότε καλλιεργούσαν η εκκλησία και οι πολιτικοί ηγέτες. Όμως για να είμαστε αντικειμενικοί δεν πρέπει να τα φορτώνουμε όλα στην εκκλησία και στη δεξιά που υποστήριζαν τέτοιες αντι-ιστορικές θέσεις. Η ηγεσία του ΑΚΕΛ επίσης μιλούσε για την Ελληνική ταυτότητα του «κυπριακού λαού», γι’ αυτό και όταν η ΕΣΣΔ υποστήριξε την μετεξέλιξη του κυπριακού κράτους σε ομοσπονδιακό το Γενάρη του 1965, με ανακοίνωση της υποστήριξε, ότι «η ουσία του εθνικού προβλήματος δεν βρίσκεται στη δημιουργία χωριστής εθνικής οντότητας με ξεχωριστή εθνική συνείδηση». Με άλλα λόγια, έλεγε άμεσα, ότι μια ταυτότητα έχει ο κυπριακός λαός (εννοούσε μόνο τους Έλληνες της Κύπρου, οι Τούρκοι δεν ήταν κυπριακός λαός) –την Ελληνική και έτσι δεν τους ενδιέφερε η δημιουργία κράτους που θα δημιουργήσει ξεχωριστή ταυτότητα. Γι’ αυτό όταν με ψήφους του ΑΚΕΛ αντισυνταγματικά ιδρύθηκε η αποκαλούμενη «Εθνική Φρουρά», τα παιδιά των Ελλήνων Κυπρίων ορκίζονταν σεβασμό όχι στο σύνταγμα της Κύπρου αλλά της Ελλάδας και τον Βασιλέα των Ελλήνων η ηγεσία του ΑΚΕΛ το αποδέχθηκε χωρίς αντιδράσεις ως φυσιολογική κατάληξη.
Σήμερα, αν η ελληνοκυπριακή ηγεσία δεν κατορθώσει να ξεπεράσει την αντίληψη για την αποκλειστική κυριαρχία της ελληνοκυπριακής κοινότητας, αν δεν αποδεχθεί στην πράξη την πολιτική ισότητα των φυλετικών ομάδων και δεν καλλιεργήσει την κοινή ταυτότητα του Κύπριου πολίτη δεν μπορεί να εξέλθει από τους δαιδαλώδεις δρόμους της νομικής επιστήμης, -όπως έκανε ο Τ. Παπαδόπουλος- και θα θυσιάσει το δάσος για το δέντρο. Με το ζήτημα της καλλιέργειας κοινής ταυτότητας των πολιτών του νέου κράτους θα ασχοληθώ σε άλλο άρθρο.
Καλή χρονιά και ευτυχισμένος ο καινούργιος χρόνος. Εύχομαι ο νέος χρόνος να φέρει την πολυπόθητη λύση του κυπριακού και την εδραίωση της ειρήνης στη μικρή μας πατρίδα.

Κυριάκος Τζιαμπάζης
Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ 22/12/2010
--------------------------------
(1)Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 2008 από τις εκδόσεις Κέδρος.