ΟΜΟΣΠΟΝΔΟΠΟΙΗΣΗ: ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Κύπρου

Ψάχνοντας σήμερα στο αρχείο μου βρήκα ένα ενδιαφέρον άρθρο που έγραψα τον Αύγουστο του 1974. Το δίνω στη δημοσιότητα, απλώς για να επιβεβαιώσω τις διαχρονικές απόψεις μου σε σχέση με την επίλυση του προβλήματος, το οποίο ήδη διάγει αισίως τον 47 έτος της ιστορίας του και ακόμα ελπίζουμε σε λύση, από τους ηγέτες που το διαχειρίζονται ως μια οικονομική επιχείρηση. Είθε....
Κυριάκος Τζιαμπάζης 20/2/2011

Κριτική βιβλίου
ΟΜΟΣΠΟΝΔΟΠΟΙΗΣΗ: ενίσχυση της ανεξαρτησίας της Κύπρου

Η κρίση που δημιουργήθηκε στην Κύπρο με την απροκάλυπτη ΝΑΤΟική επέμβαση και την όξυνση των σχέσεων των δυο βασικών κοινοτήτων είχε σαν φυσικό επακόλουθο να εμφανισθούν αρκετές μελέτες για το κυπριακό πρόβλημα. Ιδιαίτερα αισθητή παρουσία έχουν οι νομικές μελέτες που θίγουν τα νομικά αίτια του κυπριακού, δίνοντας ταυτόχρονα διάφορες «συνταγές» για τη λύση του. Ανάμεσα σ’ αυτές τις νομικές μελέτες θα πρέπει να τοποθετήσουμε και την ιδιόμορφη μελέτη του υπουργού Δικαιοσύνης κ. Λεύκου Κληρίδη, με τον τίτλο: «Σύντομος ανασκόπησις του κυπριακού προβλήματος και σχόλια επί των κυριοτέρων τουρκικών αξιώσεων».
Η μελέτη του κ. Λ. Κληρίδη χωρίζεται εις δυο μέρη. Το πρώτο μέρος είναι η «Σύντομος ανασκόπησις του κυπριακού προβλήματος», που ουσιαστικά η σφραγίδα των προσωπικών απόψεων του συγγραφέας ούτε καν σκιαγραφείται, εφόσον και οι 28 σελίδες του είναι βασικά και στην πλειοψηφία τους αποσπάσματα από διάφορες απόψεις άγγλων συνταγματολόγων, τις συμφωνίες Ζυρίζχης-Λονδίνου και ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ κλπ. Ο συγγραφέας με σύστημα επιλέγει όλα τα αποσπάσματα και τα τοποθετεί με τέτοιο τρόπο για να υποστηρίξει την άποψη του, ότι είναι αδύνατη η ομοσπονδιακή διάρθρωση του κυπριακού κράτους. Παρόλον τούτο, το πρώτο μέρος της μελέτης δίνει στοιχεία για να σχηματίσει ο μελετητής γνώμη, το πώς αντίκριζαν και αντικρίζουν οι άγγλοι ιμπεριαλιστές και ο διεθνής οργανισμός το κυπριακό πρόβλημα.
Στο δεύτερο μέρος «Σχόλια επί των τουρκικών αξιώσεων» ο συγγραφέας εκφράζει τις απόψεις του πάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα και προσπαθεί να ανατρέψει μερικές τουρκοκυπριακές θέσεις για τη δομή του κυπριακού κράτους και τα δικαιώματα των τουρκοκυπρίων. Η αλήθεια είναι ότι το κυπριακό πρόβλημα είναι περίπλοκο και πολύπτυχο, γι’ αυτό και δεν είναι δυνατόν μελέτη 37 σελίδων να καλύψει ολόκληρο το πρόβλημα.
Το κυπριακό είναι πρόβλημα εσωτερικό και διεθνές. Αυτές οι δυο πλευρές του ζητήματος είναι διαλεκτικά συνδεδεμένες και επιδρούν η μια πάνω στην άλλη. Η διεθνής πλευρά αποτελεί την εξωτερική πτυχή, εφόσον απασχολεί τρίτα κράτη και διεθνείς οργανισμούς. Αντίθετα, η εσωτερική πλευρά του κυπριακού –οι σχέσεις των δυο εθνικών κοινοτήτων είναι καθοριστική εφόσον χωρίς εσωτερικό πρόβλημα δεν θα υπήρχε η εξωτερική του πτυχή.
Είναι απόλυτα ορθή η θέση πως ο ιμπεριαλισμός με την τακτική που ακολούθησε έναντι των δυο κοινοτήτων δημιούργησε το κυπριακό πρόβλημα. Όμως είναι απόλυτα ορθή και η άποψη, πως η ελληνοκυπριακή πλευρά απόφυγε να διασφαλίσει όλες τις πιθανές διόδους του ιμπεριαλισμού. Και το κυριότερο σφάλμα είναι ότι δεν έδειξε κατανόηση στις προτάσεις των τουρκοκυπρίων στην περίοδο των ενδοκυπριακών συνομιλιών, αλλά αντίθετα, αρνήθηκε την παραχώρηση δικαιωμάτων σ’ αυτή την κοινότητα. Ο κ. Λ. Κληρίδης υποστηρίζει ότι «αι μόναι διεθνώς ανεγνωρισμέναι διασφαλίσεις δια τας μειονότητας είναι η εξασφάλισις θρησκευτικής ελευθερίας, χρήσεως γλώσσης ως και η αυτή προστασία και αι αυταί εγγυήσεις οίτινες εξασφαλίζονται δια τους λοιπούς πολίτας» (σελ. 35).
Η τέτοια κατηγορηματική τοποθέτηση του ζητήματος της διασφάλισης των δικαιωμάτων των εθνικοτήτων είναι ολότελα λανθασμένη ή πιο ορθά έτσι αντιμετωπίζεται από τους θεωρητικούς της αστικής τάξης. Η μαρξιστική νομική επιστήμη ερμηνεύει και ταξικά αντικρίζει όλα τα κοινωνικά φαινόμενα, συμπεριλαμβανομένου και του ζητήματος των εθνικών σχέσεων. Ο μαρξισμός-λενινισμός ανεπιφύλακτα υποστηρίζει πως η λύση του εθνικού προβλήματος βρίσκεται στη ίση παραχώρηση πολιτικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων στις εθνικότητες. Η πρακτική εφαρμογή ίσων πολιτικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων θα δώσει την ευκαιρία στην κάθε εθνική κοινότητα να αναπτύξει την πολιτική, οικονομική και πολιτιστική της κληρονομιά.
Ο κ. Λ. Κληρίδης υποβιβάζει τα δικαιώματα της τουρκοκυπριακής κοινότητας στο επίπεδο της εθνικο-πολιτιστικής αυτονομίας (δηλαδή να έχουν δικά τους σχολεία, τύπο, αθλητικά σωματεία, θρησκευτικές ελευθερίες κλπ) ενώ αποκλείει πολιτικής εξουσίας. Έτσι το ζήτημα της διοίκησης των πολιτικών εσωτερικών υποθέσεων της τουρκοκυπριακής κοινότητας, ο συγγραφέας της πολιτιστικής αυτονομίας, το παραχωρεί στην ελληνοκυπριακή κοινότητα. Γι’ αυτό και η πολιτιστική αυτονομία δεν λύει δημοκρατικά το πρόβλημα των σχέσεων ανάμεσα στις δυο εθνικές κοινότητες.
Η θεωρία της πολιτιστικής αυτονομίας των τουρκοκυπρίων, που αναπτύσσεται από το συγγραφέα, ήταν και παραμένει στην ουσία της εδραίωση της ανισότητας των δυο εθνικών κοινοτήτων. Η λύση του κυπριακού προβλήματος δεν βρίσκεται στην ex-territorial πολιτιστική αυτονομία, που υποστηρίζει ο κ. Λ. Κληρίδης αλλά στην εδαφική τους αυτονομία, η οποία καθόλου δεν αντιτίθεται στην έννοια του ανεξάρτητου, κυρίαρχου και εδαφικά ακέραιου κυπριακού κράτους.
Στις σημερινές συνθήκες η ομοσπονδιακή διάρθρωση της Κύπρου αποτελεί ενίσχυση της ανεξαρτησίας, κυριαρχίας και εδαφικής ακεραιότητας της. Βέβαια, το ερώτημα ποιο σύστημα ομοσπονδίας θα εφαρμοσθεί είναι ζήτημα που θα συζητηθεί ανάμεσα στις δυο κοινότητες. Η άποψη του συγγραφέα ότι η ομοσπονδία θα οδηγήσει στην οριστική διχοτόμηση είναι λανθασμένη (σελ.30-31). Σήμερα ουσιαστικά το κυπριακό κράτος είναι διχοτομημένο, ενώ αντίθετα, η αποδοχή της ομοσπονδίας σαν βάση για συζήτηση στις ενδοκυπριακές συνομιλίες θα οδηγήσει στην ενοποίηση του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας και αποκατάσταση της ανεξαρτησίας και κυριαρχίας της. Οποιαδήποτε άλλη άποψη θα οδηγήσει νομοτελειακά στην οριστική διχοτόμηση της Πατρίδας μας.
---------------------------------------------------
ΣΗΜ: Το πιο πάνω κείμενο γράφτηκε το Σεπτέμβρη του 1974 και δόθηκε στον Α. Φάντη τότε διευθυντή της ΧΑΡΑΥΓΗΣ για δημοσίευση αλλά το απόρριψε. Τον Οκτώβρη του 1974 πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στελεχών του ΑΚΕΛ στα γραφεία της επαρχιακής επιτροπής του ΑΚΕΛ Λευκωσίας, όπου λαμβάνοντας το λόγο είπα περίπου αυτά που έγραψα στο άρθρο μου. Ο μ. Ντίνος Κωνσταντίνου που προέδρευε μαζί με τον Α. Φάντη μου έκανε άμεση επίθεση γι’ αυτές μου τις απόψεις. Για του λόγου το αληθές, επικαλούμαι τη μαρτυρία του Ανδρέα Παντελή Βαρνάβα που καθόταν πλάι μου.
Μετά την ομιλία Γλ. Κληρίδη στην Μπουάτ ΑΡΓΩ, στην οποία παρευρέθηκα, και την επίθεση που δέχθηκε από όλους συμπεριλαμβανομένου και της ηγεσίας του ΑΚΕΛ, δεν επανέφερα τέτοιο θέμα.