Η Τζεμαλιγέ* και ο φιλόσοφος Ζήνων ο Κιτιεύς.

Απολογούμαι προς τους αναγνώστες μου που αντί άρθρου δίνω απόσπασμα από ένα ανέκδοτο πολιτικο-ιστορικό μυθιστόρημα με τίτλο: «Μια ιέρεια στα αζήτητα».
**************************************************************************************
Η Θεά της αγάπης και του έρωτα δεν είχε κανένα παράπονο। Την θαύμαζαν και οργάνωναν συμπόσια προς τιμή της που μετατρέπονταν σε πανηγύρι φιλοσοφικής σκέψης μετά από ένα
καλό δείπνο και με συντροφιά όμορφες αλλά καλλιεργημένες πολιτιστικά από τη Σκυθία γυναίκες… Κάποτε καλούσαν τον Ζήνωνα τον Κιτιέα για να αναπτύξει τις φιλοσοφικές του αντιλήψεις. Οι διαλέξεις του δεν είχαν ιδιαίτερη επιρροή ανάμεσα στον πληθυσμό εκτός από μια ομάδα μορφωμένων κατοίκων. Οι πολιτικοί ταγοί, τις περισσότερες φορές αρνούνταν να παρευρεθούν, δικαιολογώντας την απουσία τους σε κοινωνικές ή κρατικές υποχρεώσεις. Η αλήθεια βέβαια είναι άλλη: η φιλοσοφία που ανέπτυσσε ο Ζηνωνής τους πρόσβαλλε σαν Κυπρίους, επειδή χλεύαζε την απάθεια τους σε θέματα που έπρεπε έντονα να αντιδράσουν.
Ο Ζήνων από μικρός είχε μυηθεί στο «πράττε και μετάπραττε ή που την Κύπρο φεύκα». Σαν τυπικός Κύπριος μέχρι τα τριάντα του χρόνια εφάρμοσε με επιτυχία το πρώτο μέρος του σλόγκαν. Όταν σταμάτησε να «πράττει και να μεταπράττει» έπρεπε να φύγει. Πήρε, λοιπόν, των ομματιών του και έφτασε με δυσκολία στην Αθήνα, αφού το πλοίο του ναυάγησε. Φτάνοντας στον προορισμό του, επειδή δεν ήξερε άλλη δουλειά από το εμπόριο, σκέφθηκε να ασχοληθεί με αυτό, όμως στην Αθήνα ήταν δύσκολο να σπάσει τα κατεστημένα των εμπορικών trust και τις μίζες που έδιναν για την προώθηση των εμπορευμάτων τους. Αποφάσισε να γραφτεί φοιτητής στη σχολή του φιλοσόφου Κράτη. Ολοκλήρωσε τις σπουδές του με άριστα και για θέμα της διδακτορικής του διατριβής αποφάσισε να αναλύσει την κοινωνική συμπεριφορά των Κυπρίων. Σ’ αυτό τον ενθάρρυνε και ο μέντορας του, επειδή μέχρι τότε δεν είχε γραφτεί μεταπτυχιακή εργασία σ’ αυτό το θέμα…..
Ο Ζήνων προσκαλούσε πολύ συχνά την Τζεμαλιγέ, αρχιέρεια της κύπριδας Θεάς στη σχολή του και ανέπτυσσε το θέμα: «η πολυπολιτισμική Κύπρος». Ανέλυε την επιρροή των άλλων πολιτισμών στην Κύπρο και υπογράμμιζε τη σημασία της πολυπολιτισμικότητας σαν ιδιαίτερης κατηγορίας πολιτιστικού προϊόντος που θα πρέπει να διαφυλάξουν και να αναπτύξουν, αλλά και την ανάγκη ειρηνικής συμβίωσης των διαφόρων κοινοτήτων του νησιού, Ετεοκυπρίων, Ελλήνων, Φοινίκων, Περσών, Αιγυπτίων, Ασσυρίων κ.α…….
Τελικά, ο Δήμος των Αθηναίων, σαν εξελληνισμένο Κύπριο πατριωτάκι που ήταν ο Ζήνων, του παραχώρησε ένα μέρος στην «Ποικίλη Στοά» να αναπτύσσει τις φιλοσοφικές του αντιλήψεις. Γι’ αυτό και το φιλοσοφικό του δόγμα ονομάστηκε: «στωϊκή φιλοσοφία», που στηριζόταν στους ακόλουθους πυλώνες:1) στη λογική, που μας διδάσκει να σκεφτόμαστε σωστά και να εκφραζόμαστε με σαφήνεια για να υπερνικούμε την παθητική κατάσταση (οπωσδήποτε δεν συμφωνούσαν μαζί του οι κύπριοι πολιτικοί μήπως και ξυπνήσει το κοπάδι, γι’ αυτό και απουσίαζαν από τις διαλέξεις του), και που αυτή θα οδηγήσει στην ευδαιμονία και η ευδαιμονία, όπως υποστήριζε, βρίσκεται στη συνειδητή κοινωνική και ατομική δράση, που γίνεται με τους κανόνες της ανθρώπινης λογικής. Αυτή τη δράση, ο Ζήνων από το Κίτιον την ονόμασε αρετή (που βρέθηκε αυτή στη δράση των πολιτικών, τον ρωτούσε η Τζεμαλιγέ) και απαιτούσε να λαμβάνεται υπόψη με τα στοιχεία που τη συνθέτουν στην ανάλυση των ιστορικών πραγματικοτήτων. 2) στη φυσική και 3) στην ηθική. Το δεύτερο και το τρίτο του φιλοσοφικού του δόγματος, το στήριζε στον φυσικό κανόνα ότι όλοι οι άνθρωποι είναι ίσοι, γι’ αυτό και η στωική φιλοσοφία οδηγούσε λογικά τους ανθρώπους στον κοσμοπολιτισμό, στην αναγνώριση της ισότητας ανάμεσα στους δούλους και τους ελεύθερους, ανάμεσα στους έλληνες και τους βαρβάρους…..
Η Τζεμαλιγέ τελευταία είχε ερωτευθεί την Αθήνα όχι μόνο για τις ταβέρνες και τη νυκτερινή της ζωή αλλά και για την πολιτιστική της ανάπτυξη. Ο πλούτος των γνώσεων που κυκλοφορούσε σε βιβλία ήταν τεράστιος. Ήθελε να αγοράσει τα άπαντα του Πλάτωνα, του Αριστοτέλη, του Πυθαγόρα και άλλων. Γνώρισε το Ζήνωνα και τον προσκάλεσε να δώσει μια σειρά διαλέξεων στο Κίτιον και την Αμαθούντα, λέγοντας του βέβαια, ότι οι διαλέξεις δεν θα έχουν επιτυχία.... «Εσύ με τη θεωρία σου θα τους λες κατάμουτρα ότι είναι ρατσιστές. Που να καταδεχτούν να ακούσουν τις απόψεις ενός εβραίου, όπως εσένα, έστω κι’ αν είσαι γέννημα και θρέμμα της Κύπρου»….
Η πρώτη διάλεξη του Ζήνωνα δόθηκε στο καφέ «Αμπιάνς». Οι Κιτιείς τον αποκάλεσαν Ζηνωνή του Μαννάσιη, από το εβραϊκό οικογενειακό του επίθετο (Manash), τον ύβρισαν για τις απόψεις του και για το χαρακτηρισμό «ρατσιστές» που τους απέδωσε. Η δεύτερη δόθηκε στην Αμαθούντα. Εκεί αντιμετώπισε έντονο αρνητικό κλίμα, από τους έλληνες αποίκους, ενώ αντίθετα τον χειροκρότησαν μικρή ομάδα Ετεοκυπρίων που δεν είχαν εξελληνιστεί, παρόλη την καταπίεση των Ελλήνων. Στη δημιουργία εχθρικού κλίματος προς το Ζήνωνα και τους στωικούς, συνέβαλε και ο ιαμβογράφος Ερμείας από το Κούριο, που έγραψε επί πληρωμή, από την «Κίνηση για το Ελληνικό Μέλλον της Κύπρου», τους πιο κάτω στίχους και τους απάγγειλαν οι αντιφρονούντες για να αποδοκιμάσουν το νενέκο συμπατριώτη τους:

Ακούσατ’ ω στώακες, έμποροι λήρου,
λόγων υποκριτήρες, οί μονοι πάντα
ταν τοις πίναξι πριν τι τω σοφώ δούναι
αυτοί καιαρροφείτε, καθ’ αλίκεσθε
ενάντια πράσσοντες, οις τραγωδείτε.

Ο Ζηνωνής είδε τα τεράστια θέατρα που έκτισαν, αλλά λίγοι κύπριοι σύχναζαν σ’ αυτά και διερωτάτο διερώτονταν γιατί τα έκτιζαν αφού ο κόσμος τα αποφεύγει. Αργότερα η Τζεμαλιγέ του εξήγησε ότι, επειδή οι κύπριοι ήταν πλούσιοι περισσότερο από τους αθηναίους ήθελαν να έχουν και αυτοί θέατρα για να επιβεβαιώνεται το ρητό «σαν την Κύπρον ένεσιη»….
Η Κύπρος γέμισε με ναούς αφιερωμένους στη Θεά του έρωτα: ναό εκεί που βγήκε από τους αφρούς της θάλασσας, ναό εκεί που έκανε τα μπάνια της τα καλοκαίρια και κυκλοφορούσε γυμνή, ναό εκεί που συναντούσε τον Άδωνι και διανυκτέρευαν για να περάσουν τις ερωτικές τους βραδιές, ναό εκεί που ζουν οι ιέρειες του αγοραίου έρωτα। Η Κύπρις άλλως Αφροδίτη, δοξάστηκε όσο καμιά άλλη Θεά. Ο χρυσός μαζευόταν με τα τσουβάλια, οι Κύπριοι έδιναν πολύ χρήμα για τη ξακουστή θεά τους, για να αγαπήσουν τον πλησίον τους, αλλά ο πλησίον έπρεπε να έχει κατ’ αποκλειστικότητα το δικό τους χρώμα…
---------------------------------------------------------------
*Τζεμαλιέ: η πόρνη που σκοτώθηκε την πρώτη νύχτα των διακοινοτικών συγκρούσεων το Δεκέμβρη του 1963.
Κυριάκος Τζιαμπάζης