Είναι το ΑΚΕΛ αριστερά;

Ο κόσμος σήμερα αλλάζει με τόση ταχύτητα που ο χρόνος έχει εκμηδενιστεί. Το βάθος και το εύρος των αλλαγών είναι δύσκολο να αποτυπωθουν σ’ αυτό το άρθρο. Αυτό όμως που είναι αναγκαίο να διατυπωθεί είναι, ότι η αριστερά βρίσκεται σ’ ενα στάδιο αναζήτησης του ρόλου αλλά και της συγκρότησης του οράματος, με το οποίο θα πρέπει να εμπνεύσει την κοινωνία των πολιτών, να συγκροτήσει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα αλλαγών, αξιών, ιδεών και συνολικής στρατιγικής για να καταστεί η πολιτική δύναμη του 21ου αιώνα. Με άλλα λόγια, θα πρέπει να προσδιορίσει το περιεχόμενο της νέας ταυτότητας της μέσα σ’ ένα περιβάλλον το οποίο μεταλλάσσεται και εξελίσσεται με τόση ταχύτητα, που οι παραδοσιακοί τρόποι προσέγγισης, φαντάζουν τόσο απομακρυσμένοι από την ζωντανή πραγματικότητα, που αποτελούν ανάχωμα στην ανάπτυξη των διαφόρων πλευρών της κοινωνικής ζωής των πολιτών. Η αποσύνθεση των κομουνιστικών καθεστώτων, παρόλο που δεν είχαν καμιά σχέση με την αριστερά, συμπαρέσυραν στην κατάρρευση τους και την αριστερά, αποδιάρθρωσαν την ταυτότητα της και τώρα είναι αναγκασμένη να την ανασυγκροτήσει μέσα από τις εμπειρίες του παρελθόντος. Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο και όχι μόνο στον εθνικό χώρο. Για μένα είναι αυτονόητο, όταν αναφέρομαι σε Αριστερά, να εννοώ την Αριστερά που ορίζεται ως δημοκρατική, μεταρρυθμιστική και σύγχρονη. Υπάρχει βέβαια και μια άλλη «Αριστερά», όπως αυτή που εκπροσωπεί το ΑΚΕΛ, νοσταλγός του «υπαρκτού σοσιαλισμού», του διπολισμού, του ισοπεδωτή των ανθρώπινων αξιών, της προσωπικότητας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των ελευθεριών του ατόμου. Είναι η «αριστερά» του ΚΚ Κίνας, του Βιετνάμ, της Β. Κορέας και της Κούβας.
Το ΑΚΕΛ-ΑΡΙΣΤΕΡΑ ανέλαβε με την ευρεία υποστήριξη της κοινωνίας πολιτών τη διαχείριση της εξουσίας. Ίσως κανένα κόμμα στο παρελθόν να μη διέθετε τόση αποδεκτικότητα και νομιμοποίηση, όση διέθετε τα πρώτα δυο χρόνια η ηγεσία του ΑΚΕΛ. Είχε στη διάθεση του, όλες τις προϋποθέσεις για εφαρμογή ενός προγράμματος δημοκρατικών αλλαγών, ανασυγκρότησης της κοινωνίας και απαλλαγής της από τον εθνικισμό και τις άλλες δομικές αγκυλώσεις στο συνταγματικό οικοδόμημα που δημιουργήθηκαν από το 1960 και μετά. Αυτό προϋπόθετε απαλλαγή από ιδεολογικές εμμονές στις αποκαλούμενες «αρχές του Μαρξισμού-λενινισμού», που το τοποθετεί σε συνεργασία με τις εθνικιστικές δυνάμεις εξαιτίας του «αντιαμερικανικού» λεξιλογίου που χρησιμοποιούν και την λαϊκίστικη πολιτική περιχαράκωσης στην «κυπριακή ιδιοκτησία» για κάθε τι που αφορά την Κύπρο, παραγνωρίζοντας και εξουδετερώνοντας τον ευρωπαϊκό παράγοντα στον οποίο η Κυπριακή Δημοκρατία συνιστά ένα από τα στοιχεία του. Η ενεργειακή καταστροφή στο Μαρί είναι αποτέλεσμα δογματικών συμπεριφορών και απλουστευτικών προσεγγίσεων που άρχονται από τις ιδεολογικές εμμονές και «αντιϊμπεριαλιστικές» πολιτικές. Το ΑΚΕΛ βρέθηκε στην εξουσία, αλλά αποδείχθηκε, ότι δεν είχε όραμα που να εμπνεύσει την κοινωνία των πολιτών. Απλώς κυβερνά και διαχειρίζεται ένα καθεστώς που δεν έχει όραμα εκσυγχονισμού του, γι’ αυτό και κατέληξε σε κατάσταση αδιεξόδου. Το τι απαιτούν οι «αγανακτισμένοι» δεν είναι δύσκολο να γίνει κατανοητό, αλλά είναι δύσκολο να το εκφράσουν εκείνες οι αριστερές δυνάμεις που έπρεπε να μη σιωπήσουν. Δυστυχώς επικράτησε η προσωπική υμνολογία από το σύνολο της κομματικής νομενκλατούρας. Κι’ αυτό επειδή η κομματική νομενκλατούρα, έχασε κάθε επαφή με τις αξίες που πρεσβεύει η αριστερά, επειδή δεν ήταν ποτέ αριστερά με το ακριβές περιεχόμενο του όρου. Σήμερα ούτε η αριστερή φρασεολογία δεν της έχει απομείνει. Την έχει εξαντλήσει και αυτήν. Η ηγεσία του ΑΚΕΛ με την κομματική της ιεραρχία είναι μια «αριστερά» συντηρητική και εθνικιστική, που θυμίζει τη δεκαετία του 1960 και η οποία είναι τόσο στείρα και προβάλλει τόσα εμπόδια στην ομαλή αναγέννηση της κοινωνίας, όσα δεν προβάλλει η δεξιά. Θα τολμήσω να πω, πως πολλές από τις προτάσεις της δεξιάς για αναδόμηση και διαχείριση του κράτους φαντάζουν πιο δημοκρατικές και σύγχρονες αφήνοντας πίσω κατά παρασάγγας τους κομμουνιστές της Κύπρου. Δεν υπονοώ, ότι η δεξιά βρίσκεται μπροστάρης στην αναγέννηση της κοινωνίας. Από την άλλη όμως, η ηγεσία του ΑΚΕΛ είναι μια ακαλαίσθητη καρικατούρα της αριστεράς, είναι μια αυτοαποκαλούμενη αριστερά που δυσφημίζει αριστερά. Καταλήγουμε στο βασικό ερώτημα που θέσαμε στον τίτλο του άρθρου: είναι το ΑΚΕΛ αριστερά;
Ο Μαρξ έλεγε, ότι «καμιά κοινωνική τάξη δεν εξαφανίζεται πριν αναπτύξει όλες τις παραγωγικές δυνάμεις που είναι δυνατόν να αναπτυχθούν στο πλαίσιο της» (Πρόλογος στην Κριτική της Πολιτικής Οικονομίας). Αυτό δεν αφορά μόνο τις παραγωγικές δυνάμεις, αλλά και τα πολιτικά κόμματα, ως συστατικά στοιχεία οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών. Η ηγεσία του ΑΚΕΛ με την ανάληψη της εξουσίας, δεν είχε, δεν έχει και δεν ανέπτυξε κανένα όραμα που να θυμίζει αριστερό κίνημα. Επικρατεί η αποσπασματικότητα και ο εμπειρισμός, επειδή απουσιάζει η επιστημονικότητα. Υπάρχει η τάση της αναβολής και της παραίτησης στην παραμικρή αντίθεση της εκκλησίας και των πρώην συμμάχων της. Άτολμη, εξαιτίας εθνικιστικών καταβολών και των σημερινών της αντιλήψεων για συγκεντρωτικό κράτος που να θυμίζει το σύνταγμα του 1960, δεν προχώρησε σε τολμηρούς συμβιβασμούς για την επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Αντίθετα με το λόγο της, περί «οδυνηρών και «επώδυνων» αποφάσεων, δημιούργησε το ανάλογο κλίμα, το οποίο ενίσχυσε τις δυνάμεις της απόρριψης και του εθνικισμού και στις δυο κοινότητες. Τέτοια τακτική συνέβαλε στο πάγωμα των δικοινοτικών σχέσεων που είχαν αναπτυχθεί στο παρελθόν, υποτίμησε και ουσιαστικά διέλυσε με τις πολιτικές της τη δικοινοτική δραστηριότητα των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων.
Στα τρία χρόνια εξουσίας της δεν άγγιξε καμιά από τις εθνικιστικές ακρότητες του παρελθόντος, δεν έδειξε καμιά διάθεση εκδημοκρατικοποίησης του καθεστώτος και αναβάθμιση της πολιτικής δημοκρατίας, όπως πρέπει να είναι το όραμα της σύγχρονης δημοκρατικής αριστεράς για να κερδίσει την εμπιστοσύνη της κοινωνίας των πολιτών. Οι διακηρύξεις της ενάντια στον υπερπλούτο και την αλαζονεία της ηγεσίας της εκκλησίας όχι μόνο δεν υλοποιήθηκαν αλλά εξαφανίστηκαν από τις πολιτικές της απαιτήσεις. Ο όρος «κοινωνία των πολιτών» δεν υπάρχει στο λεξιλόγιο της ηγεσίας του ΑΚΕΛ ελέω ιδεολογίας της. Όπως είπε κάποτε ο Γκράμσι, στην κομουνιστική Ρωσία το κράτος ήταν το άπαν ενώ η κοινωνία των πολιτών ήταν μια υπόθεση ρευστή. Μέσα από αυτό τον ιδεολογικό φακό αντιμετωπίζει το κομουνιστικό ΑΚΕΛ την κοινωνία των πολιτών. Έτσι απέκλισε και σκότωσε οποιαδήποτε προσπάθεια συνεργασίας με οργανώσεις που δεν ελέγχονται από το ΑΚΕΛ. Το μεγάλο ποσοστό αποχής από τις βουλευτικές εκλογές είναι εν μέρει αποτέλεσμα των πολιτικών που ανέπτυξε η ηγεσία του κομουνιστικού ΑΚΕΛ έναντι της κοινωνίας των πολιτών.
Η κομουνιστική «αριστερά» με τις πράξεις, την απραξία της και την ατολμία της, υπέσκαψε το κράτος πρόνοιας και ευημερίας, επειδή αρνήθηκε να προσαρμοστεί στις σύγχρονες συνθήκες, και εξαιτίας της ανεπάρκεια της ήταν ανίκανη να αντιληφθεί την παγκόσμια κρίση που είχε ήδη εισέρθει εντός των τειχών κι’ αυτή καμωνόταν πως δεν θα αγγίξει τη χώρα μας, ότι βρισκόταν εκτός συνόρων, ότι ήταν σε θέση να τη διαχειριστεί. Το κομουνιστικό ΑΚΕΛ, όπως και τα αδελφά του κόμματα στην Ευρώπη, έχει κι αυτό εξαντλήσει, όπως λέει και ο Μαρξ, όλες του τις δυνατότητες, έχει ξεπεράσει τα όρια του. Η σφραγίδα που αφήνει στην πολιτική ιστορία της Κύπρου δεν είναι και η καλύτερη κληρονομιά για θετικές εμπειρίες, οι οποίες θα μπορούσαν να δημιουργήσουν θετικές προοπτικές για την κοινωνία. Η δημοκρατική αριστερά βρίσκεται σε άμυνα, γιατί δεν είναι ακόμη σε θέση να προσφέρει υπαλλακτικές προτάσεις αφού δεν έχει καν οργανωμένη φωνή.
----------------------------------
Δημοσιεύουμε παρακάτω την απάντηση μας σε άρθρο του μέλους του γραφείου τύπου του ΑΚΕΛ κ. Διαμαντούλη ( ΠΟΛΙΤΗΣ 12/10/2011), το οποίο αναφέρεται στο πιο πάνω άρθρο μας.

Τα περί «επιστημονικού σοσιαλισμού» του κ. Διαμαντούλη

Το μέλος του γραφείου τύπου του ΑΚΕΛ κ. Διαμαντούλης σε άρθρο του που δημοσίευσε στον ΠΟΛΙΤΗ ημερ. 12/10/2011, προσπαθεί να απαντήσει στο άρθρο που δημοσίευσα με τίτλο: «Είναι το ΑΚΕΛ, Αριστερά;» ο κ. Ιωάννης Ντόου, τον οποίο δεν γνωρίζω προσωπικά, έχει δώσει μια σειρά απαντήσεις στον κ. Διαμαντούλη, με άρθρο που δημοσίευσε στον ΠΟΛΙΤΗ στις 12/10/2011 με τις οποίες συμφωνώ και δεν θα τις επαναλάβω σ’ αυτή την απάντηση. Θα ξεκινήσω όμως από το ίδιο σημείο που ξεκινά ο κ. Ντόου απαντώντας στον κ. Διαμαντούλη ο οποίος υπογραμμίζει τα ακόλουθα στο άρθρο του: «Η στρατηγική και ο τελικός στόχος ενός κομουνιστικού κόμματος, που είναι η αταξική κοινωνία και ο σοσιαλισμός, δεν είναι και δεν μπορεί να είναι παράλληλη με αυτή ενός κράτους. Πόσω μάλλον ενός κράτους που βρίσκεται υπό κατοχή. Προτεραιότητα αυτής της κυβέρνησης είναι η απελευθέρωση της πατρίδας. Ίδια προτεραιότητα έχει και το ΑΚΕΛ». Ο κ. Ντόου ορθά ερμηνεύει και λογικά τοποθετεί το ζήτημα: αν είναι ο στόχος η απελευθέρωση τότε γιατί δεν συνεργάζονται τα δυο μεγάλα κόμματα εφόσον η θέσεις τους στο κυπριακό σχεδόν είναι ταυτόσημες; Γιατί ο ηγέτης του ΑΚΕΛ μιλά για «χάος» αντί για συνεργασία; Αυτό βέβαια είναι η μια πλευρά του ζητήματος που ο κ. Ντόου διαπραγματεύεται πολύ ορθά. Όμως αυτή η τοποθέτηση μπορεί να ερμηνευθεί και από μια άλλη οπτική γωνία: η πρώτη πρόταση σε σχέση με τις άλλες προτάσεις, είναι ασύμβατες μεταξύ τους. Αυτή η θέση δεν είναι αυθαίρετη επειδή με βάση τη διαλεκτική ερμηνεία, η στρατηγική και ο τελικός στόχος θα πρέπει να εξυπηρετούνται από την τακτική διαφορετικά καθίστανται ανέφικτοι ή με απλά λόγια καταλήγουν να είναι ένας φτηνός λαϊκισμός για εξαπάτηση της κοινωνίας των πολιτών.
Ο κ. Διαμαντούλης αναφέρει ως άλλοθι τον αγώνα για απελευθέρωση και για την παρούσα κυβέρνηση και για το ΑΚΕΛ. Αυτή τη δικαιολογία την άκουα από τότε που ήμουν μαθητής, -από τότε έχουν περάσει μερικές δεκαετίες- από τα χείλη του Παπαϊωάννου, ο οποίος υποστήριζε ότι «δεν μπορούμε να διεκδικήσουμε την εξουσία γιατί εμείς θα εφαρμόσουμε τον επιστημονικό σοσιαλισμό». Και έτσι βρισκόταν συνεχώς κάτω από τον «τσιουππέ» του Μακαρίου και ότι έλεγε ο καλόγερος χειροκροτούσε όλο το κόμμα, ακολουθώντας τον στις εκκλησίες και στα μοναστήρια. Βεβαίως από διαλεκτικής άποψης η απελευθέρωση δεν αποκλείει την τακτική της εγκαθίδρυσης σοσιαλιστικού συστήματος όπως το ονειρεύεται ο κ. Διαμαντούλης. Όμως αυτό το σύστημα έχει πεθάνει, έχει καταρρεύσει σα θεωρία και πράξη και δεν νομίζω ότι ο κυπριακός λαός θα ήθελε να αυτοκτονήσει για να εφαρμόσει ένα a priori νεκρό όραμα που εκπροσωπεί ο κ. Διαμαντούλης και η ηγεσία του ΑΚΕΛ, ακόμα και μετά τη λύση του κυπριακού. Το ΑΚΕΛ έχει διχασμένη προσωπικότητα, αφού από τη μια είναι κομουνιστικό κόμμα με μια ξεπερασμένη από τη ζωή ιδεολογία και αρνητικές εμπειρίες, ενώ από την άλλη επιθυμεί να κυβερνήσει αυτή τη χώρα. Για να κυβερνήσει όμως σωστά και σύμφωνα με τους κανόνες που διέπουν αυτό το σύστημα, θα πρέπει η ηγεσία του ΑΚΕΛ να απαρνηθεί τον ιδεολογικό εαυτό της, να αναθεωρήσει τους στόχους του κόμματος της και τις μεθόδους λειτουργίας του. Το ΑΚΕΛ από την ιδεολογία που εκπροσωπεί, από τη δομή που έχει και τον τρόπο λειτουργίας του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα σύγχρονο δημοκρατικό αριστερό κόμμα, παρόλο που έχει τις ρίζες του από την αριστερά. Γι’ αυτό και διατύπωσα την άποψη, ότι η ηγεσία του ΑΚΕΛ είναι μια ακαλαίσθητη καρικατούρα της αριστεράς, είναι μια αυτοαποκαλούμενη αριστερά που δυσφημίζει την αριστερά.
Θα απαντήσω και στο τελευταίο σημείο του άρθρου του κ. Διαμαντούλη που γράφει: «Τους καλούμε επίσης να φανταστούν σε ποιο σημείο θα βρισκόταν η Κύπρος σήμερα χωρίς το ΑΚΕΛ ή πως θα ήταν ο κόσμος σήμερα χωρίς τον επιστημονικό σοσιαλισμό». Δεν γνωρίζω σε ποιο επιστημονικό σοσιαλισμό αναφέρεται ο κ. Διαμαντούλης: της Κούβας, της Κίνας, του Βιετνάμ ή της Βορείου Κορέας ή εκείνον που πιστεύει το ΚΚ Ελλάδας; Αλλά και τι έδωσε ο επιστημονικός σοσιαλισμός στους λαούς της ανατολικής Ευρώπης; Έχουν άδικο που αυτοί οι λαοί γυρίζουν την πλάτη στα κομουνιστικά κόμματα; Αν αυτά τα απλά πράγματα δεν τα βλέπει ο κ. Διαμαντούλης, πως εγώ μπορώ να του ανοίξω τα μάτια; Αλλά και για το ΑΚΕΛ: Από το 1941 που ιδρύθηκε μέχρι το 1974 υμνούσε την ένωση. Απολάκτισε και πολιτικά διέβαλε όσους διαφώνησαν ή προβληματίστηκαν πάνω σε μια άλλη τακτική και με άλλο στόχο από την ένωση, όπως τον Α. Αδάμαντος και τον Πλουτή Σέρβα. Μετά την κατάρρευση της πολιτικής της ένωσης με τα τραγικά γεγονότα του 1974, μέχρι το 1977 αναφερόταν σε πολυπεριφερειακή ομοσπονδία και μετά τη συμφωνία Μακαρίου-Ντεκτάς σε διζωνική ομοσπονδία. Την ομοσπονδία ποτέ δεν την θέλησε, την χαρακτήριζε ως προσπάθεια διχοτόμησης της Κύπρου. Ποτέ δεν την αντίκρισε ως μια μορφή κράτους που μπορούσε να επιλύσει το πρόβλημα της χώρας μας, επειδή για την ηγεσία του ΑΚΕΛ δεν ήταν δυνατό να αγωνίζεται για την ένωση και ταυτόχρονα να μιλά για ομοσπονδία. Τώρα για τρία χρόνια είναι στην εξουσία και δεν κατάφερε να υλοποιήσει αυτό που διακήρυξε: τη λύση του κυπριακού. Αποφεύγω να αναφερθώ στο σύνθημα «δίκαιη κοινωνία».
Δυστυχώς, η Κύπρος δεν ευτύχισε να διαθέτει ένα αριστερό δημοκρατικό κόμμα για να δώσει άλλη προοπτική στην κοινωνία. Μετά την διάλυση της Διασκεπτικής το 1948 και την επιστροφή της ηγεσίας του ΑΚΕΛ με επικεφαλής τον Ε. Παπαϊωάννου στην πολιτική «ένωση κι ας τρώμεν πέτρες», έγινε προσπάθεια από το Θαλή Παπαδόπουλο, ιδιοκτήτη και συντάκτη του «Ελεύθερου Τύπου» και το λαρνακέα δικηγόρο Κώστα Σιακαλλή η ίδρυση σοσιαλιστικού κόμματος απαλλαγμένο από τη σταλινική εξάρτηση, αλλά η ηγεσία του ΑΚΕΛ κατάφερε να το πνίξει εν τη γενέσει του. Επίσης πριν από μια εικοσαετία έγινε ξανά προσπάθεια ίδρυσης ενός δημοκρατικού κόμματος της Αριστεράς – του ΑΔΗΣΟΚ. Εκείνη η προσπάθεια για διάφορους λόγους που δεν είναι του παρόντος να αναλύσουμε, απέτυχε. Η κυπριακή κοινωνία όμως, έχει ανάγκη από ένα κόμμα της Δημοκρατικής Αριστεράς που θα αναλάβει τη συγκρότηση μιας νέας ιστορικής ταυτότητας για την κυπριακή Αριστερά. H νέα κατάσταση πραγμάτων όπως έχει δημιουργηθεί στη χώρα μας απαιτεί ένα πραγματικό «big bang» στη σημερινή εικόνα του κομματικού συστήματος για να αναδημιουργηθεί και δεν μπορεί να αναδημιουργηθεί χωρίς την ύπαρξη ενός δημοκρατικού ανανεωτικού κινήματος της Αριστεράς. Αν συνεχίσει η ίδια κατάσταση πραγμάτων στο κομματικό σύστημα της κοινωνίας μας, θα συσσωρεύονται τα αδιέξοδα ενός πολιτικού συστήματος το οποίο θέτει το κομματικό συμφέρον πάνω από το δημόσιο, πάνω από την κοινωνία, πάνω από τους πολίτες. Θα αυξάνεται το πελατολόγιο των κομμάτων, η ρεμούλα και ο πολιτικά εμπορευματοποιημένος εθνικισμός με όλα τα συνεπακόλουθα, ενώ τα κόμματα θα βρίσκονται μετεωριζόμενα ανάμεσα στα παιχνίδια εξουσίας και σ’ ένα ακραίο λαϊκισμό. H επανίδρυση της Kεντροαριστεράς σημαίνει ότι το πολιτικό σχέδιο της Δημοκρατικής Aριστεράς θα ανοίξει έναν κύκλο διαλόγου και αναζητήσεων για μία προγραμματική σύμπτωση οργανωμένων σχημάτων, κινήσεων, αλλά και της κοινωνίας πολιτών, με στόχο να αποκατασταθεί η μεταρρυθμιστική πνοή της Δημοκρατικής Αριστεράς έξω από τη ρητορική του αριστερισμού, της ανέξοδης αντικαπιταλιστικής και αντιιμπεριαλιστικής φλυαρίας. Θα έχει γενικότερες θετικές επιπτώσεις στην αναβάθμιση του πολιτικού λόγου και του κομματικού γίγνεσθαι στη ελληνοκυπριακή κοινωνία.

Κυριάκος Τζιαμπάζης
Εφημερίδα ΠΟΛΙΤΗΣ 19/10/2011